Nō te tau 1841 ka parawhenuameatia ngā takiwā o Waitara, o Ngāmotu i Te Tai Hau-ā-uru e ngā tāngata Pākehā i tatū mai ki Aotearoa me te Kamupene o Aotearoa (The New Zealand Company). Ko Wharehoka Wano tēnei e kōrero ana mō te pakanga whenua i pahū ai ki Pekapeka, ki Waitara.
I ōnā tīmatanga he pai, ā, i runga i te mea kua tae tauhou mai te iwi Pākehā i runga i ngā takutai o Ngāmotu. Ka noho tahi i runga i te mea kua rawakore te hunga Pākehā i tērā wā, nō reira tiaki pai, manaaki pai ai tērā te āhuatanga o te Māori, o Ngāi Māori – manaaki manuhiri, ana koirā te mahi.
Ko tōnā whanaungatanga, ā, ko te moe tahi, ko te kai tahi, nō reira, kua tīmata tere ngā hononga, ā, i runga i te āhuatanga, ā, ko Ngāi Māori, ngā iwi, ngā hapū o te kāinga ka kite atu i ngā painga, ngā hangarau, ngā taputapu o te Pākehā ka kīia, oū, he pai ēnā taputapu, nō reira, ka kīia kua tere hono, hono moe nei, ana ka puta ngā whanaungatanga ki waenga i ngā iwi me te hunga Pākehā i tērā wā tonu.
Nō reira, ka tae mai ka noho noa iho ki te pito o Ngāmotu, ana ka kite atu i te pai o ēnei whenua pēnei i te Pekapeka hiahia nui nei. Āhua rua tekau tau e noho tonu nei ka noho kore whenua, ana, koirā ka pupū ake te hiahia, ka puta te tohe, ā, ka puta te pakanga, i ngā pakanga tuatahi ki runga o Kōhia
Ko te puhi tuatahii o te pū ki runga i a Kōhia i konei ngā mana o Manukōrihi, o Otarawa, o Puketapu puta ki ngā hapū o te kāinga, puta ki ngā iwi o Taranaki iwi tonu me ētahi atu i tae tautoko mai.
Ka noho rawakore, Ka noho whenua kore, ka noho mauri kore i roto i te wā poto, ehara i te mea nā te pakanga i riro te whenua, nā ngā ture a te Kāwanangatanga, nā te New Zealand Settlements Act, nā te Rebellion Act, ērā – ērā ture ka kīia he hoariri a Ngāi Māori ki runga i ō rātou ake whenua. Koirā nā, nā ērā ture ka tangohia, ka murua katoa nei ngā whenua. Nā i roto i te wā poto, kātahi he iwi whenua nui, ā, kātahi he iwi whenua kore, ā, ka taumaha, ka mamae, ka pēhi ērā āhuatanga katoa.
He nui ngā kōrero, whakataukī kōrero, waiata kua puta i te wā o te pakanga. Me kī "Ka riro whenua atu ka hoki whenua mai", tērā tētahi tino whāinga kōrero, engari he kōrero tō – kōrero nui tō Te Rangitaake – Wiremu Kīngi Te Rangitaake ko tāna "E kore rawa mō te hokonga whenua atu, ā, kei roto i taku ringa a Waitara, e kore rawa mō te tuku, e kore rawa mō te tuku" koirā ētahi o ngā korero kua ū tonu nei tae noa ki tēnei wā mō te Pekapeka.
Kātahi ka tīmata e taku tuakana, i a Hoani Eriwata, āhua rima, ono tau rānei ka whakamaharatia taua rā, ki te tekau mā whitu o Māehe, ā, ka tū ētahi whakarite ki runga o Kōhia. Hoki ngā mahara, ka hoki atu ki Kairau, ki roto i ngā wānanga ko te pū me te riri, ko tērā kaupapa, ana, ka hāngai te riri ki te raukura, ana ka puta i te riri, ka tū te raukura hei – kia hoki anō tātou, ā, ki tētahi kaupapa maungārongo i te mea ka mōhiotia tātou nā te pakanga ka puta a riri, engari pea whakatau ai, nō reira he wanangatanga, engari ko te āhua tonu nei, ko Ngāi Māori e whakamaharatia taua rā, ehara i te mea whakanui, engari he rā whakamaumahara, engari ō tātou hoa Pākehā o tēnei takiwā e noho kūware tonu i runga o taua rā.
Me ako tonu i ngā hītori katoa o tō takiwā, ā, kaua mō te wā i te taenga mai o te Pākehā ka mutu, engari i mua noa atu. Nā, ko te māharahara ki roto i ngā kōrero mō Taranaki, kāore e kore – kāore e hiahiatia kia whakamaharatia tērā wā o te pakanga, o te muru whenua – e hiahiatia kia huna, nō reira ko tā tātou mahi ko te kaiako, i te mea tāua i te kura, tātou i te kura ka ako i ngā pakanga nui o te ao engari kaua rawa ko ngā pakanga ki roto i Aotearoa. Nō reira me ako katoa nei, ehara i te mea kei roto o Taranaki, Kei waitara ōnā pakanga whenua, ā, kei Ngāi Tahu, kei hea rānei ki roto i ngā iwi o te kāinga.
