Peeni Henare (Ngāti Hine, Ngāti Manu, Ngāpuhi)

Tuatahi ka hōkai koe ki roto i ngā tapuwae o ngā mātua tūpuna. Ka ako te hunga i tae mai ki ngā whakapapa, ki ngā kōrero o te wāhi nei. Ehara tēnei i te wāhi whenua noa kāhore, he māmaratanga kei ngā tūpuna te whakatū pā maiora ki tēnei wāhi ka kite atu te tangata i ngā tai e rua ko Hokianga ki te uru, ko Taumarere Pikopiko i Whiti ki te rāwhiti, nō reira ko ēnā katoa hei tūhononga ki ngā iwi me ngā hapū katoa puta noa i te Tai Tokerau. Nō reira haere mai rā te tini, haere mai rā te mano.

Ko Ruapekapeka te wāhi, ā, te pakanga whakamutunga ki roto i te Tai Tokerau. I tīmata ake ki roto o Waitangi, i te hainatanga o te tiriti, ka mutu ka whawhai mātou ki runga o Kororareka. Huri tū atu ki roto a Te Mawhe, anā, ko Ohaiwai, nā, ka mutu mai ngā pakanga ki runga o Ruapekapeka nei. Ka mutu tēnei pakanga ko ko tāko atu, i ngaro atu te Pākehā i a mātou o te Tai Tokerau. Ehara i te mahi whakatū taiapa noa iho, kāhore, ka kite atu koe i te māramatanga e ai ki ngā Pākehā, he engineer kē rātou, ehara i te toa noa iho, ehara i te rangatira noa iho. Tino mārama ana ngā hunga ki ngā mahi o te pakanga ki ngā mahi o te whakatū pā maiora pēnei. Ehara i te kaupapa Māori nahenahe, kāhore, engari ka kite i te māramatanga mō ngā tāngata katoa – e pā ana ki ngā tāngata katoa o ēnei rangi, arā, ko te Ruapekapeka koinā te take i ruapekepeka i te wāhi nei. I kiri poka, i hanga ana ki raro i a Papatūānuku ka taea e te Māori te karo i ngā pū, i ngā matānui, i ngā pūrepo a te Pākehā ka ora mai rātou ki raro i te whenua, ka mutu, ka puta mai anō ki te oranga tonutanga koinā te kī.

Heoi anō, ka kite atu ahau ki roto i te kōrero a tōku tupuna, "E kore e mōnehunehu te pūmahara ki ngā momo rangatira o neherā, nā rātou i toro i te nukuroa o Papatūānuku, o Te Moananui a Kiwa, ko ō rātou tapuwae ki runga i te mata o te whenua, he taonga, he tapu". Koinā te pātanga o tēnei wāhi ki a tātou katoa o Aotearoa whānui. Ko ngā mātua tūpuna i whawhai i kōnei mō ngā kaupapa e mōhio nei tātou i tēnei rangi.

Ko te mea nui ki au nei ka piri tātou katoa ki te uma o ngā mātua o ngā tūpuna, ko reira ka rongo i te ngākau o ngā mātua, o ngā tūpuna ko ā rātou kaupapa he aha te take i whawhai ai rātou mō ngā take e pā ana ki a tātou te iwi Māori me te mōhio o ngā tūpuna he aha nei ngā nekehanga o Aotearoa ki roto i ngā tau ka kite koe mehemea ka pātata koe ki te ngākau o rātou kua ngaro atu.